Hướng dẫn chi tiết 3 cách tạo biến mới trong SPSS

Đối với công tác xử lý số liệu thống kê, SPSS là một công cụ vô cùng quen thuộc và hỗ trợ xử lý dữ liệu vô cùng hiệu quả và đắc lực. Khi sử dụng SPSS, có thể nói, một trong những thao tác quan trọng nhất cần biết và làm quen đầu tiên chính là tạo biến mới trong SPSS.

Vậy làm thế nào để có thể tạo biến mới trong SPSS phù hợp với từng loại dữ liệu khác nhau? Trong bài viết này, Tri Thức Cộng Đồng xin chia sẻ tới độc giả 3 cách tạo biến mới trong SPSS cùng hướng dẫn chi tiết nhất.

1. Tạo biến mới bằng lệnh Transform

Giới thiệu về lệnh Transform: Cách tạo biến mới trong SPSS bằng lệnh Transform được sử dụng với công dụng gộp những biến có năm sinh thành biến độ tuổi. Nhờ đó có thể giúp người dùng SPSS tiết kiệm được thời gian khi xử lý nhóm dữ liệu này.

Các bước tạo biến mới bằng lệnh Transform: Cụ thể gồm những bước như sau:

• Bước 1: Transform -> Compute Variable: Để thực hiện bước này, tại thanh công cụ trong SPSS, ta chọn Transform -> Computer Variable

Lệnh Transform -> Compute Variable

• Bước 2: Khi đó, giao diện hộp thoại Compute Variable sẽ xuất hiện trên màn hình. Ta nhập tên biến cần tạo vào ô Target Variable. Ở ô Numeric Expression ta nhập hàm tính của biến mới.

Ở ảnh ví dụ dưới đây, tên biến chúng ta nhập vào ô Target Variable là “TUOI”.

Thao tác trong hộp thoại Compute Variable

• Bước 3: Sau khi đã nhập đầy đủ các thông tin trên, click OK để nhận kết quả. Lúc này, biến mới sẽ xuất hiện ở ngoài cùng bên phải các biến ban đầu.

Kết quả ở cột TUOI ngoài cùng bên phải

2. Tạo biến mới bằng biến giả Dummy

Giới thiệu về biến giả Dummy: Biến giả Dummy được thiết kế dành riêng cho nhóm những biến định tính như giới tính, tình trạng tôn giáo, chủng tộc,... 

Với đặc điểm không có đơn vị đo lường cụ thể, các biến này cần được chuyển đổi về một biến khác có thể lượng hóa, đo lường được, đó là biến giả Dummy để có thể thực hiện phân tích hồi quy với các biến định tính này.

Ví dụ sử dụng biến giả Dummy để tạo biến mới trong SPSS:

Với biến GTINH, thực hiện tạo biến giả Dummy. Có thể giữ 2 giá trị là Nam và Nữ.

Khi đó, Giới tính sẽ được chuyển thành biến giả GIOITINH2 như sau:

• GIOITINH 2 = 1 nếu là giá trị Nam
• GIOITINH 2 = 2 nếu là giá trị Nữ

Khi đó, biến định lượng giới tính sẽ được chuyển thành biến giả định tính với tập hợp dữ liệu về giới tính Nam và Nữ sẽ tương ứng với giá trị 1 và 2 của GIOITINH2.

Các bước tạo biến mới bằng biến giả Dummy: Cụ thể gồm những bước như sau:

• Bước 1: Transform -> Recode into Different Variables: Trên thanh công cụ của SPSS, chọn Transform -> Recode into Different Variables…

Lệnh Transform -> Recode into Different Variables

• Bước 2: Trên màn hình xuất hiện hộp thoại Recode into Different Variables. Ta tiến hành đưa biến “GTINH” từ bên trái vào mục Numeric Variable -> Output Variable. 

Trong phần Name, đặt tên cho biến giả, ở ví dụ này là “GIOITINH2” với Label là “Giới tính”. Sau đó nhấp vào Old and New Values…

Thao tác trong hộp thoại Recode into Different Variables

• Bước 3: Tiếp tục xuất hiện mục con Old and New Value. Ở mục Value nhập giá trị cho biến giả. Ở đây, ta nhập 1 cho giới tính Nam và giá trị 2 cho giới tính Nữ. 

Sau đó nhấp vào nút Add để xác nhận chuyển giá trị. Sau khi chuyển giá trị xong, tiếp tục ấn chọn Continue.

Thao tác trong hộp Old and New Values

• Bước 4: Ta tiếp tục  tiến hành chỉnh sửa Value Labels theo dữ liệu, sau đó nhấn OK. 

Chỉnh sửa Value Label

Khi đó, ta sẽ thu được kết quả ở cột biến giả GIOITINH2 như hình dưới đây.

Kết quả ở cột biến giả GIOITINH2

3. Tạo biến nhóm tuổi trong SPSS

Ngoài 2 cách tạo biến mới trong SPSS kể trên, có một phương pháp tạo biến mới trong SPSS cũng vô cùng phổ biến, thường được áp dụng để mã hóa biến tuổi thành biến nhóm tuổi.

Ví dụ, ta cần mã hõa biến “TUOI” thanh biến “NHOMTUOI” theo các nhóm nhỏ cụ thể như sau:

• Nhóm 1: Dưới 30 tuổi
• Nhóm 2: Từ 30 tuổi đến dưới 40 tuổi
• Nhóm 3: Từ 40 tuổi đến dưới 50 tuổi
• Nhóm 4: Từ 50 tuổi trở lên

Từ dữ liệu data “TUOI” có được, ta sẽ thực hiện tạo biến “NHOMTUOI” với các bước như sau: 

• Bước 1: Transform -> Recode into Different Variables: Trên thanh công cụ của SPSS, ta chọn lệnh Transform -> Recode into Different Variables…

Lệnh Transform - Recode into Different Variables

• Bước 2: Màn hình sẽ xuất hiện cửa sổ Recode into Different Variables. Trong cửa sổ này, ta đưa biến “TUOI” từ bên trái vào mục Numeric Variable -> Output Variable. 

Ở mục dữ liệu Name, nhập biến là NHOMTUOi và Label là Nhóm tuổi. Sau đó, nhấp chọn Old and New Values…

Thao tác trong hộp thoại Recode into Different Variables

• Bước 3: Lúc này ta sẽ tiếp tục làm việc với cửa sổ Recode into Different Variables: Old and New Values. Lưu ý ta nhập dữ liệu trong Old Value và New Value tương ứng theo từng nhóm tuổi. 

Sau khi hoàn thành các giá trị cần điền, ấn nút Add để xác nhận chuyển giá trị rồi nhấp chọn Continue…

Thao tác trong hộp thoại Old and New Values

• Bước 4: Tiếp tục  tiến hành chỉnh sửa Value Labels theo dữ liệu, sau đó nhấn OK.

Chỉnh sửa Value Labels

Khi đó, ta sẽ thu được kết quả ở NHOMTUOI như hình dưới đây.

Bảng kết quả NHOMTUOI

Trên đây là 3 cách tạo biến mới trong SPSS đã được hướng dẫn theo từng bước chi tiết và hoàn chỉnh cùng với hình ảnh minh họa và ví dụ cụ thể. 

Hy vọng rằng bài viết này của Tri Thức Cộng Đồng sẽ giúp bạn thực hiện dễ dàng hơn thao tác tạo biến mới trong SPSS và hỗ trợ bạn hiệu quả trong công tác xử lý số liệu thống kê của mình. Chúc bạn thành công!