Tìm hiểu quản lý nhà nước theo ngành là gì trong hành chính học

Trong bối cảnh nền hành chính quốc gia ngày càng đòi hỏi tính hiệu quả và chuyên môn hóa cao, câu hỏi “quản lý nhà nước theo ngành là gì” trở nên đặc biệt quan trọng. Đây không chỉ là vấn đề lý luận trong lĩnh vực hành chính học, mà còn là nền tảng để tổ chức bộ máy, hoạch định chính sách và điều hành từng lĩnh vực của đời sống xã hội. Hiểu rõ khái niệm này giúp chúng ta nắm bắt cách Nhà nước vận hành bộ máy quản lý theo từng ngành, đồng thời phối hợp hài hòa với quản lý theo lãnh thổ nhằm bảo đảm sự phát triển thống nhất, bền vững của quốc gia.

Quản lý nhà nước theo ngành là gì?

1. Quản lý nhà nước theo ngành là gì?

Quản lý nhà nước theo ngành là hoạt động của các cơ quan nhà nước trong việc tổ chức, điều hành và kiểm soát các hoạt động thuộc một ngành hoặc lĩnh vực cụ thể của đời sống xã hội (như y tế, giáo dục, tài chính, xây dựng, khoa học – công nghệ…).

Nói cách khác, đây là việc quản lý theo dấu hiệu ngành của các đối tượng quản lý, được tiến hành ở nhiều quy mô khác nhau — toàn quốc, vùng lãnh thổ hoặc địa phương — nhằm thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong từng ngành.

Quản lý nhà nước theo ngành có nhiệm vụ:

• Xây dựng và thực hiện chính sách, pháp luật phát triển ngành.
• Quy hoạch, kế hoạch, tổ chức và điều hành hoạt động của ngành.
• Thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong phạm vi ngành.
• Đảm bảo ngành phát triển đồng bộ, thống nhất trong cơ cấu kinh tế quốc dân.

Đây là một hình thức của quản lý nhà nước, đồng thời là nguyên tắc cơ bản được ghi nhận trong Hiến pháp Việt Nam (1980, 1992, 2013), luôn phải kết hợp với quản lý theo lãnh thổ để phát huy hiệu quả quản lý và tiềm năng phát triển của từng địa phương.

>> Đọc thêm: Quản lý nhà nước về an ninh trật tự Vai trò & thách thức

2. Nội dung của quản lý nhà nước theo ngành

Quản lý nhà nước theo ngành bao gồm toàn bộ các hoạt động tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và điều hành nhằm phát triển ngành theo đúng chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Cụ thể gồm các nội dung sau:

• Xây dựng và tổ chức thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật phát triển ngành.
• Xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình và dự án phát triển ngành.
• Bảo đảm vị trí và vai trò của ngành trong cơ cấu kinh tế quốc gia.
• Quản lý các mối quan hệ tài chính giữa các đơn vị kinh tế trong ngành với ngân sách nhà nước.
• Thống nhất việc tiêu chuẩn hóa, quy cách và chất lượng sản phẩm trong ngành.
• Phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm của ngành, bảo hộ sản xuất nội địa khi cần thiết.
• Áp dụng các hình thức tổ chức sản xuất khoa học, hợp lý trong các đơn vị của ngành.
• Thanh tra, kiểm tra và xử lý các vi phạm của tổ chức, cá nhân hoạt động trong ngành.

Nội dung của quản lý nhà nước theo ngành

3. Mục tiêu và nguyên tắc phân cấp quản lý nhà nước theo ngành

3.1. Mục tiêu

Việc phân cấp quản lý nhà nước theo ngành nhằm xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cấp chính quyền trong hệ thống hành chính nhà nước. Mục tiêu là đảm bảo sự quản lý tập trung, thống nhất của Chính phủ, đồng thời phát huy tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các địa phương; khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế, nguồn lực của từng địa phương để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với từng ngành, lĩnh vực.

3.2. Nguyên tắc

• Phù hợp với Hiến pháp năm 2013 và bảo đảm tính thống nhất, thông suốt của nền hành chính quốc gia.
• Phát huy quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương các cấp trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước trên địa bàn.
• Kết hợp chặt chẽ giữa quản lý theo ngành, lĩnh vực với quản lý theo lãnh thổ.
• Bảo đảm phân cấp nhiệm vụ gắn liền với bảo đảm nguồn lực thực hiện.
• Tăng cường tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quá trình quản lý.
• Phân cấp phải phù hợp với khả năng quản lý và điều kiện thực tế của từng địa phương.

4. Các ngành, lĩnh vực tập trung phân cấp quản lý nhà nước

Theo quy định tại Nghị định 99/NQ-CP, trong thời gian tới cần tập trung phân cấp quản lý nhà nước giữa Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đối với 10 ngành, lĩnh vực sau:

• Ngành, lĩnh vực nội vụ – tổ chức bộ máy hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập, tiền lương, vị trí việc làm.
• Ngành, lĩnh vực tài nguyên và môi trường – đặc biệt là quản lý biển và hải đảo.
• Ngành, lĩnh vực thông tin và truyền thông – gồm phát thanh và truyền hình.
• Ngành, lĩnh vực văn hóa – gồm hoạt động điện ảnh.
• Ngành, lĩnh vực y tế – gồm khám bệnh, chữa bệnh.
• Ngành, lĩnh vực xây dựng – bao gồm đầu tư xây dựng, kiến trúc, quy hoạch và phát triển đô thị.
• Ngành, lĩnh vực khoa học và công nghệ – gồm các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng.
• Ngành, lĩnh vực lao động – thương binh và xã hội – gồm quản lý lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài, an toàn và vệ sinh lao động.
• Ngành, lĩnh vực tài chính – bao gồm thu, chi ngân sách, quản lý nợ công, phí, lệ phí và tài sản công.
• Ngành, lĩnh vực kế hoạch và đầu tư – gồm đầu tư công và đầu tư nước ngoài.

5. Sự kết hợp giữa quản lý theo ngành và quản lý theo địa phương

Kết hợp giữa quản lý theo ngành và quản lý theo địa phương

5.1. Tính cần thiết của sự kết hợp

Trong quản lý hành chính nhà nước, quản lý theo ngành luôn phải kết hợp chặt chẽ với quản lý theo lãnh thổ. Đây là sự phối hợp giữa quản lý theo chiều dọc của các bộ, ngành trung ương và quản lý theo chiều ngang của chính quyền địa phương.

Sự kết hợp này giúp khai thác triệt để tiềm năng và thế mạnh của địa phương trong phát triển ngành; đồng thời phản ánh đúng đặc thù của từng vùng lãnh thổ về điều kiện tự nhiên, văn hóa, xã hội. Nhờ đó, hoạt động phát triển ngành được thực hiện hiệu quả hơn, phù hợp với lợi ích của cả ngành và địa phương.

5.2. Biểu hiện của sự kết hợp

Sự phối hợp giữa quản lý theo ngành và lãnh thổ thể hiện cụ thể trong các hoạt động như: xây dựng và thực hiện quy hoạch, kế hoạch phát triển; tổ chức bộ máy chuyên môn; ban hành và kiểm tra việc thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật. Đây là nguyên tắc cơ bản, bảo đảm cho bộ máy hành chính nhà nước hoạt động thống nhất, hiệu quả và gắn liền với thực tiễn.

Quản lý nhà nước theo ngành là một hình thức quản lý quan trọng, góp phần bảo đảm cho từng ngành, lĩnh vực hoạt động đúng định hướng, hiệu quả và phù hợp với chiến lược phát triển chung của quốc gia. Việc thực hiện quản lý theo ngành phải luôn gắn với quản lý theo lãnh thổ nhằm phát huy tối đa tiềm năng địa phương, nâng cao hiệu quả quản lý, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới, cải cách hành chính và hội nhập quốc tế của Việt Nam.
Qua bài viết này, hi vọng bạn đọc đã có cái nhìn tổng quan về quản lý nhà nước theo ngành và nhận thức được vai trò quan trọng của nó trong việc phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Ngoài ra, nếu bạn cần nhận hỗ trợ và tư vấn về dịch vụ viết thuê tiểu luận uy tín, hãy liên hệ với Tri Thức Cộng Đồng theo thông tin dưới đây nhé!

Thông tin liên hệ:

• Hotline: 094 688 3350
• Website: https://trithuccongdong.net/
• Email: ttcd.group@gmail.com
• Địa chỉ:

144 Xuân Thủy, Dịch Vọng Hậu, Cầu Giấy, Hà Nội

2 Võ Oanh, Phường 25, Bình Thạnh, Hồ Chí Minh

9 Đại lộ Temasek, Suntec Tower, Singapore