11 Tháng mười một, 2025Trong hành trình học thuật của mỗi nghiên cứu sinh, luận án tiến sĩ không chỉ là thành quả của nhiều năm miệt mài nghiên cứu, mà còn là cột mốc khẳng định năng lực, bản lĩnh và sự đóng góp của người học cho tri thức khoa học. Tuy nhiên, để một luận án được công nhận và mang giá trị thực sự, nó phải trải qua một bước quan trọng mang tính “kiểm chứng cuối cùng” đó là thẩm định luận án tiến sĩ. Đây là quá trình không chỉ nhằm kiểm tra tính hợp pháp của hồ sơ, mà còn là cách để bảo đảm chất lượng khoa học, tính trung thực và uy tín của toàn bộ hệ thống đào tạo sau đại học.
1. Thẩm định luận án tiến sĩ là gì?
Thẩm định luận án tiến sĩ là gì?
Thẩm định luận án tiến sĩ là hoạt động nhằm kiểm tra, đánh giá tính hợp pháp, hợp lệ của quá trình đào tạo và chất lượng khoa học của luận án trước hoặc sau khi nghiên cứu sinh bảo vệ. Việc thẩm định được quy định cụ thể trong Thông tư 18/2021/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Mục đích của công tác thẩm định là đảm bảo việc đào tạo trình độ tiến sĩ được thực hiện đúng quy chế, đúng quy trình, đồng thời bảo vệ tính trung thực, minh bạch và chuẩn mực khoa học của các công trình nghiên cứu sinh.
>> Xem thêm: Hướng dẫn tra cứu luận án tiến sĩ chi tiết và hiệu quả 2025
2. Các trường hợp thực hiện thẩm định
Theo khoản 1 Điều 20 Thông tư 18/2021/TT-BGDĐT, Bộ Giáo dục và Đào tạo có trách nhiệm kiểm tra, thẩm định hồ sơ quá trình đào tạo và chất lượng luận án tiến sĩ trong các trường hợp sau:
2.1. Thẩm định ngẫu nhiên
Được thực hiện theo yêu cầu của công tác quản lý, kiểm tra và giám sát việc tuân thủ Quy chế đào tạo trình độ tiến sĩ. Đây là hình thức chọn mẫu ngẫu nhiên, áp dụng không báo trước, nhằm đánh giá tính nghiêm túc, khách quan và đúng quy trình trong toàn hệ thống các cơ sở đào tạo tiến sĩ.
Việc thẩm định ngẫu nhiên giúp phát hiện sớm các sai phạm trong hồ sơ, quy trình tổ chức bảo vệ luận án hoặc chất lượng khoa học của công trình nghiên cứu.
2.2. Thẩm định khi có phản ánh, khiếu nại hoặc tố cáo
Thực hiện trong các trường hợp cụ thể khi Bộ Giáo dục và Đào tạo nhận được thông tin, đơn thư phản ánh về sai phạm trong quá trình đào tạo hoặc nghi ngờ luận án không bảo đảm tính trung thực, chính xác, hoặc có dấu hiệu sao chép, gian lận học thuật. Đây là hình thức thẩm định theo yêu cầu đặc biệt, nhằm xác minh và xử lý các trường hợp có dấu hiệu vi phạm quy chế hoặc đạo đức nghiên cứu khoa học.
Như vậy, thẩm quyền của Bộ Giáo dục và Đào tạo được áp dụng linh hoạt, không giới hạn thời điểm, có thể thực hiện trước hoặc sau khi luận án được bảo vệ và cấp bằng, tùy theo yêu cầu kiểm tra, giám sát hoặc theo phản ánh của xã hội.
>> Xem thêm: Nếu bạn đang gặp khó khăn khi làm luận văn, luận án, hãy tham khảo ngay dịch vụ của Tri Thức Cộng Đồng. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, chúng tôi nhận viết thuê luận án tiến sĩ uy tín, cam kết chất lượng và đúng deadline.
3. Quy trình thực hiện kiểm tra và thẩm định (theo Bộ Giáo dục và Đào tạo)
Theo khoản 3 Điều 20 Thông tư 18/2021/TT-BGDĐT, việc kiểm tra và thẩm định chất lượng luận án tiến sĩ do Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện theo một quy trình ba bước:
Quy trình thẩm định luận án tiến sĩ
Bước 1. Thông báo danh sách các trường hợp cần kiểm tra, thẩm định
Trên cơ sở báo cáo định kỳ của các cơ sở đào tạo, Bộ Giáo dục và Đào tạo tiến hành lựa chọn các trường hợp cụ thể để kiểm tra quá trình đào tạo hoặc thẩm định chất lượng luận án.
Sau khi xác định danh sách, Bộ ban hành văn bản thông báo chính thức đến cơ sở đào tạo có nghiên cứu sinh thuộc diện kiểm tra, trong đó nêu rõ: Danh sách các nghiên cứu sinh được chọn, Nội dung cụ thể cần kiểm tra, thời hạn và yêu cầu gửi hồ sơ.
Bước 2. Cơ sở đào tạo gửi hồ sơ phục vụ thẩm định
Sau khi nhận được văn bản thông báo của Bộ, cơ sở đào tạo có trách nhiệm chuẩn bị và gửi đầy đủ hồ sơ về Bộ Giáo dục và Đào tạo để phục vụ công tác thẩm định. Hồ sơ được chia thành hai loại, với số lượng bộ hồ sơ khác nhau tùy theo nội dung thẩm định:
Lưu ý: Hồ sơ chỉ được tiếp nhận khi đầy đủ, hợp lệ và đúng quy cách theo yêu cầu của Bộ.
Bước 3. Bộ Giáo dục và Đào tạo tiến hành thẩm định và thông báo kết quả
Sau khi nhận được đầy đủ hồ sơ từ cơ sở đào tạo, Bộ tiến hành quy trình thẩm định gồm các nội dung sau:
- Kiểm tra hồ sơ quá trình đào tạo: Xem xét, đối chiếu tính đầy đủ và hợp lệ của hồ sơ. Kiểm tra việc tuân thủ đúng quy định của Quy chế đào tạo tiến sĩ, đảm bảo người học đáp ứng các điều kiện về thời gian, tín chỉ, công bố khoa học và quy trình đánh giá luận án.
- Thẩm định chất lượng luận án: Đối với các trường hợp được yêu cầu thẩm định nội dung luận án, Bộ tổ chức đánh giá theo các tiêu chí như tính khoa học, chính xác và mức độ tuân thủ quy định về đạo đức học thuật và trích dẫn tài liệu…
- Ra kết quả và thông báo chính thức: Sau khi hoàn tất việc kiểm tra, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổng hợp kết quả thẩm định và ban hành văn bản thông báo chính thức cho cơ sở đào tạo. Thời gian hoàn thành toàn bộ quy trình không quá 60 ngày làm việc kể từ khi Bộ nhận được đầy đủ hồ sơ hợp lệ.
4. Xử lý kết quả thẩm định
Sau khi quá trình thẩm định kết thúc, cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản thông báo chính thức về kết quả thẩm định. Kết quả này được chia thành hai nhóm chính:
4.1. Luận án đạt yêu cầu
Đối với luận án đạt yêu cầu, nhưng có ý kiến của người thẩm định độc lập hoặc Hội đồng thẩm định yêu cầu sửa chữa, nghiên cứu sinh cùng người hướng dẫn và Hội đồng đánh giá luận án cấp cơ sở có trách nhiệm rà soát, xác định rõ những điểm cần bổ sung hoặc chỉnh sửa.
Sau khi nghiên cứu sinh hoàn thành việc sửa chữa, Chủ tịch Hội đồng đánh giá luận án kiểm tra, xác nhận bằng văn bản các nội dung đã được điều chỉnh, và báo cáo lại cơ quan quản lý đào tạo để hoàn thiện hồ sơ cấp bằng tiến sĩ. Việc này nhằm đảm bảo luận án không chỉ đạt yêu cầu tối thiểu mà còn đáp ứng đầy đủ các tiêu chí về tính khoa học, hình thức và minh bạch học thuật.
4.2. Luận án không đạt yêu cầu thẩm định
Nếu nghiên cứu sinh chưa được cấp bằng tiến sĩ, cơ sở đào tạo có thể cho phép người học sửa chữa, bổ sung và bảo vệ lại luận án trong thời hạn được quy định, bảo đảm cơ hội khắc phục hạn chế và hoàn thiện công trình nghiên cứu.
Ngược lại, nếu nghiên cứu sinh đã được cấp bằng tiến sĩ, cơ quan quản lý sẽ xem xét thu hồi bằng theo quy định của pháp luật hiện hành, trong các trường hợp phát hiện sai phạm nghiêm trọng về hồ sơ, quy trình hoặc hành vi sao chép, trích dẫn không đúng quy định trong luận án. Đây là biện pháp nhằm duy trì tính liêm chính và giá trị thực chất của học vị tiến sĩ.
4.3. Hồ sơ không đạt yêu cầu thẩm định
Đối với hồ sơ quá trình đào tạo không đạt yêu cầu thẩm định, Thủ trưởng đơn vị đào tạo có trách nhiệm tổ chức rà soát, bổ sung và hoàn thiện hồ sơ theo hướng dẫn của cơ quan thẩm định.
Nếu trong quá trình kiểm tra phát hiện có vi phạm hành chính trong hoạt động đào tạo, vụ việc sẽ được chuyển sang xử lý theo quy định của pháp luật về xử phạt hành chính trong lĩnh vực giáo dục.
5. Ý nghĩa của việc thẩm định luận án tiến sĩ
5.1. Bảo đảm tính khách quan và minh bạch
Trước hết, việc thẩm định giúp bảo đảm tính khách quan và minh bạch trong đào tạo tiến sĩ. Thông qua quá trình thẩm định, Bộ hoặc cơ quan được ủy quyền có thể phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các sai phạm trong hồ sơ, quá trình hướng dẫn hoặc đánh giá luận án. Điều này góp phần giữ vững niềm tin của xã hội vào giá trị thật của học vị tiến sĩ, đồng thời bảo vệ uy tín của các cơ sở đào tạo.
5.2. Công cụ kiểm định chất lượng học thuật
Hoạt động thẩm định đóng vai trò như một công cụ kiểm định chất lượng học thuật, bảo đảm rằng mỗi luận án được công nhận đều có giá trị khoa học, có đóng góp thực sự cho tri thức và thực tiễn. Thông qua việc mời các chuyên gia độc lập thẩm định, luận án được soi chiếu dưới góc nhìn khách quan, giúp phát hiện những điểm còn hạn chế và khuyến nghị chỉnh sửa phù hợp trước khi được cấp bằng.
5.3. Ý nghĩa định hướng và giáo dục
Việc thẩm định còn có ý nghĩa thúc đẩy các nghiên cứu sinh, người hướng dẫn và cơ sở đào tạo nâng cao tinh thần trách nhiệm, ý thức tuân thủ quy chế, cũng như đạo đức nghề nghiệp trong nghiên cứu khoa học. Đây là bước khẳng định rằng bằng tiến sĩ không chỉ là một học vị cao mà còn là cam kết về chất lượng, sự trung thực và năng lực nghiên cứu độc lập của người được cấp bằng.
Ý nghĩa của thẩm định luận án tiến sĩ
5.4. Nâng cao uy tín học thuật quốc gia
Cuối cùng, công tác thẩm định góp phần tạo nền tảng để Việt Nam hội nhập với chuẩn đào tạo và nghiên cứu quốc tế. Việc thực hiện nghiêm túc, minh bạch quy trình thẩm định không chỉ bảo vệ giá trị của mỗi luận án tiến sĩ, mà còn thể hiện sự chuyên nghiệp, chuẩn mực và trách nhiệm trong toàn bộ hệ thống giáo dục đại học.
Có thể thấy, thẩm định luận án tiến sĩ là khâu quan trọng bảo đảm chất lượng, tính minh bạch và uy tín của hệ thống đào tạo sau đại học. Thông qua hoạt động này, Bộ Giáo dục và Đào tạo không chỉ kiểm soát chặt chẽ quá trình đào tạo và chất lượng của luận án, mà còn khẳng định quyết tâm nâng cao chuẩn mực học thuật, ngăn ngừa sai phạm và gian lận trong nghiên cứu khoa học. Việc thực hiện nghiêm túc quy trình thẩm định theo Thông tư 18/2021/TT-BGDĐT góp phần củng cố niềm tin xã hội đối với giá trị thật của học vị tiến sĩ, đồng thời thúc đẩy Việt Nam tiến gần hơn tới chuẩn mực quốc tế trong đào tạo và nghiên cứu sau đại học.
Share
