Hướng dẫn viết bài báo khoa học chuẩn quốc tế 2025

Viết bài báo khoa học là bước quan trọng để chia sẻ kết quả nghiên cứu và khẳng định năng lực học thuật của mỗi cá nhân. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ quy trình, cấu trúc và tiêu chuẩn khi công bố trên các tạp chí uy tín. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp hướng dẫn viết bài báo khoa học chi tiết, giúp bạn nắm vững từng bước thực hiện để tạo nên một công trình nghiên cứu đạt chuẩn và có giá trị ứng dụng cao.

Mục lục

1. Bài báo khoa học là gì?

Bài báo khoa học là một công trình nghiên cứu được viết theo chuẩn mực học thuật, trình bày kết quả của quá trình nghiên cứu có hệ thống, khách quan và có giá trị khoa học. nội dung của bài báo thường được công bố trên các tạp chí khoa học chuyên ngành nhằm chia sẻ tri thức mới, kiểm chứng giả thuyết nghiên cứu hoặc đề xuất phương pháp, mô hình mới. trước khi xuất bản, bài báo phải trải qua quy trình bình duyệt (peer review) bởi các chuyên gia trong cùng lĩnh vực để đảm bảo tính chính xác, tin cậy và đóng góp khoa học.

2. Tại sao cần học cách viết bài báo khoa học?

Học cách viết bài báo khoa học giúp khẳng định năng lực nghiên cứu, đáp ứng yêu cầu học vị, đồng thời góp phần phát triển tri thức và mở rộng cơ hội hợp tác quốc tế. Ngoài ra, quá trình viết còn rèn luyện kỹ năng tư duy, phân tích và trình bày học thuật – những năng lực thiết yếu cho sự nghiệp nghiên cứu và giảng dạy.

3. Hướng dẫn viết bài báo khoa học chi tiết

3.1. Tiêu đề bài báo

Cách viết bài báo khoa học – Đặt tiêu đề

Tiêu đề bài báo được trình bày ở ngay trang đầu, đặt ở vị trí trung tâm. Tiêu đề không sử dụng gạch chân, cũng không in nghiêng, ngay bên dưới tiêu đề cần ghi rõ tên tác giả cùng đơn vị công tác.

Việc đặt tiêu đề đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng. Tiêu đề không nên viết tắt, không quá ngắn hoặc quá dài và tránh những cách diễn đạt mơ hồ, chung chung. Số lượng từ cần vừa đủ để phản ánh nội dung chính và mục tiêu trọng tâm của nghiên cứu. Đặc biệt, với bài báo khoa học vốn tập trung vào một vấn đề hẹp trong chuyên ngành, tiêu đề càng cần ngắn gọn, rõ ràng, súc tích nhưng vẫn truyền tải chính xác mục tiêu nghiên cứu.

>> Xem thêm: Top 15 Mẫu Kết Luận Báo Cáo Thực Tập Theo Ngành Hay Nhất

3.2. Phần tóm tắt (Abstract)

Ví dụ phần tóm tắt trong cách viết bài báo khoa học chuẩn

Đây là phần rất quan trọng vì nó mô tả vắn tắt vấn đề nghiên cứu và kết quả của quá trình nghiên cứu đó. Thông qua phần tóm tắt, người đọc sẽ quyết định xem có cần đọc toàn bộ bài báo cáo chi tiết hay không.

Phần tóm tắt cần được trình bày thật ngắn gọn nhưng vẫn đủ thông tin cốt lõi với độ dài khoảng từ 300 từ và tối đa cũng không vượt quá 500 từ. Thông thường, một bản tóm tắt tốt sẽ ở trong khoảng mức 200 – 300 từ.

Các nội dung chính cần trình bày trong tóm tắt bao gồm các đặc điểm chính, tính độc đáo của bài viết. Đảm bảo bản tóm tắt nêu rõ mục đích, phương pháp, kết quả và kết luận.

Cụ thể, khi viết bài báo khoa học, phần tóm tắt cần có những nội dung sau:

Mô tả hoàn cảnh và mục đích nghiên cứu: Trả lời cho 2 câu hỏi sau đây: “Vấn đề tác giả quan tâm là gì và trình trạng tri thức hiện tại của vấn đề đó như thế nào?” và “Mục đích nghiên cứu của bài báo khoa học này là gì?”
Mô tả phương pháp nghiên cứu: Giải đáp các vấn đề: Bài báo khoa học này được thiết kế theo mô hình gì? Đối tượng tham gia nghiên cứu là ai? Đến từ đâu? Có đặc điểm như thế nào? Bài báo nghiên cứu khoa học này áp dụng phương pháp đo lường nào?
Tổng kết các kết quả quan trọng: Bài nghiên cứu khoa học này có kết quả nghiên cứu như thế nào, trong đó bao gồm cả kết quả tích cực cũng như những điểm yếu.
Nói rõ những kết luận nổi bật và ý nghĩa của nó: Từ những nghiên cứu và kết quả rút ra, tác giả có kết luận gì cho thực trạng nghiên cứu? Kết luận đó phản ảnh điều gì và có ý nghĩa như thế nào?
Tham chiếu: Cần phải có hình ảnh, tài liệu, số liệu thống kê chính xác, cụ thể.

Đừng quên trình bày bản tóm tắt trong một trang riêng biệt, không chung đụng với bất cứ thành phần nào khác của bài báo nghiên cứu khoa học nhé!

3.3. Phần đặt vấn đề (Introduction)

Mẫu trình bày phần đặt vấn đề

Cách viết bài báo khoa học đúng, chuẩn là cần trả lời được câu hỏi “Tại sao làm nghiên cứu này?” ở phần đặt vấn đề và trình bày rõ ràng vấn đề nghiên cứu là gì. Phần này gồm các ý sau:

Bối cảnh
Thực trạng vấn đề nghiên cứu
Định nghĩa vấn đề hoặc thuật ngữ chuyên môn
Những nền tảng kiến thức hiện tại
Nêu các thông tin còn thiếu cũng như những thiếu hụt hiện có về kiến thức
Trình bày mục tiêu nghiên cứu
Sơ lược cách chuẩn bị nghiên cứu để trả lời mục tiêu nghiên cứu

Một phần đặt vấn đề tốt là phải đảm bảo được nguyên tắc “từ tổng quan đến cụ thể”, từ cái nhìn rộng, bao quát đi đến cái nhìn hẹp, chi tiết, từ quá khứ đến hiện tại.

Ngoài ra, trong phần đặt vấn đề cũng cần có thông tin liên quan đến vấn đề nghiên cứu và mục tiêu thực hiện nghiên cứu.

>> Xem thêm: Đơn vị nhận làm luận văn thạc sĩ TP HCM uy tín, giá rẻ

3.4. Phần Phương pháp nghiên cứu (Material and Methods)

Cách viết bài báo khoa học: Trình bày phương pháp nghiên cứu

Bạn đã nghiên cứu vấn đề như thế nào, phải trình bày như thế nào để người khác có khả năng lập lại nghiên cứu của bạn. Đây là phần quan trọng nhất cần lưu ý trong cách viết bài báo khoa học vì thể hiện tính khoa học của bài báo. Theo thống kê, có đến 70% các bài báo bị từ chối là do khiếm khuyết phương pháp.

Chi tiết các nội dung của phần phương pháp nghiên cứu gồm có:

Thiết kế nghiên cứu: Đây là đoạn tập trung mô tả ngắn gọn, rõ ràng về mô hình nghiên cứu. Cách tốt nhất là người viết nên viết những câu văn đơn giản nhưng mạch lạc, dễ hiểu, nói lên giá trị khoa học của công trình này.
Đối tượng nghiên cứu: Người viết bài báo khoa học cần mô tả chính xác, cung cấp được những thông tin cốt lõi, quan trọng về đối tượng nghiên cứu, trả lời cho câu hỏi: Đối tượng đó là ai/ là gì? Bao nhiêu tuổi? Ở đâu? Có những đặc điểm như thế nào?
Thời gian và địa điểm thực hiện nghiên cứu: Bài nghiên cứu khoa học này được thực hiện ở đâu và trong khoảng thời gian nào? Đây là thông tin quan trọng vì có thể ảnh hưởng đến kết quả của bài nghiên cứu.
Phương pháp đo lường, độ tin cậy: Tác giả của bài báo nghiên cứu cần mô tả đầy đủ, chi tiết phương pháp nghiên cứu, thí nghiệm, đo lường của mình cũng như độ tin cậy của các phương pháp đó. Ngoài ra cũng cần cung cấp những thông tin nếu nghiên cứu đã được Tổ chức duyệt hay thực tế triển khai.

Cách viết 1 bài báo khoa học chuẩn là trình bày phần phương pháp nghiên cứu này với độ dài gấp khoảng 2-3 lần phần đặt vấn đề, trong đó bao gồm tổng cộng khoảng 7 đoạn.

3.5. Phần Kết quả (Results)

Mẫu minh họa trình bày kết quả nghiên cứu đúng chuẩn cách viết bài báo khoa học

Phần kết quả là phải tuân thủ theo nguyên tắc trình bày những điều phát hiện được qua nghiên cứu này. Để thực hiện dễ dàng hơn, người làm báo cáo có thể trả lời câu hỏi “Đã phát hiện được những gì qua quá trình nghiên cứu” hoặc trả lời các mục tiêu nghiên cứu.

Quan trọng, khi trình bày cần kết quả, cần phải phân biệt được kết quả chính và kết quả phụ, từ đó chọn ra kết quả quan trọng và trình bày vào bài báo nghiên cứu khoa học của mình.

Đặc biệt, trong cách viết bài báo khoa học, người viết cần lưu ý trình bày các kết quả dạng biểu đồ, hình ảnh, số liệu theo đúng quy định. Với các số liệu theo mục tiêu/đặc điểm, dòng/cột sẽ không hiển thị. Đối với các biểu đồ, hình ảnh cần có tiêu đề ở dưới, hạn chế màu sắc và phải được chú thích rõ ràng, dễ hiểu.

Phần kết quả của bài báo khoa học cần được diễn giải ngắn gọn, rõ ràng, mạch lạc. Lưu ý không lặp lại các bảng biểu, thông tin. Quan trọng nhất, người nghiên cứu cần phải trung thực với kết quả và không đưa các bàn luận vào phần này.

3.6. Phần Bàn luận (Discussion)

Mỗi phần bàn luận trong một bài nghiên cứu khoa học được trình bày theo cách khác nhau

Trong cách viết bài báo khoa học, phần bàn luận được đánh giá là phần khó viết nhất vì nhiều người thường không biết phải bắt đầu phần này như thế nào hay phải nhất mạnh vào những khía cạnh nào. Những vấn đề như cách viết cho thuyết phục, cấu trúc viết,… cũng gây ra nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, trên thực tế, trong cách viết bài báo khoa học, không có cấu trúc nào cụ thể để viết phần bàn luận. Người thực hiện chỉ cần lưu ý phần bàn luận sẽ cần đáp ứng đủ 6 yếu tố sau

Tóm lược giả thuyết: tóm lược lại bối cảnh, giả thuyết, mục tiêu nghiên cứu cũng như những phát hiện chính.
So sánh kết quả với các nghiên cứu: So sánh kết quả sau khi nghiên cứu với các nghiên cứu trước.
Giải thích kết quả: Giải thích bằng cách đề xuất mô hình mới hay giả thuyết, giả định mới cũng như các dự đoán.
Khái quát hóa và ý nghĩa kết quả: Khái quát lại và rút ra ý nghĩa thực tiễn từ kết quả có được
Ưu điểm, khuyết điểm: Đánh giá, bàn luận về những ưu/nhược điểm của nghiên cứu và xét xem những ưu/nhược điểm này có ảnh hưởng đến kết quả hay không.
Kết luận sao cho người đọc hiểu được: Kết luận ngắn gọn, rõ ràng, tổng hợp được rút ra từ kết quả và bàn luận.

3.7. Phần cảm ơn

Phần cảm ơn trong cách viết bài báo khoa học cần có thông tin cảm ơn tới những đơn vị, cơ quan đã tài trợ nghiên cứu, những nhà hảo tâm đã hỗ trợ tài chính hay kỹ thuật phục vụ cho quá trình nghiên cứu.

Ngoài ra cũng cần có thông tin cảm ơn đến các đồng nghiệp đã giúp đỡ hoàn thành nghiên cứu này (có thể họ tham gia cùng nhưng không đủ tiêu chuẩn đứng tên tác giả).

Đối tượng thứ ba cần cảm ơn là các đối tượng nghiên cứu đã tham gia.

Lưu ý, trong một số tập san có yêu cầu cụ thể phải có sự đồng ý của người được cảm ơn, tránh trường hợp bị lợi dụng .

3.8. Tài liệu tham khảo

Cách viết 1 bài báo khoa học chính xác yêu cầu người nghiên cứu phải liệt kê một cách chân thực, đầy đủ và phù hợp những tài liệu tham khảo, những cập nhật đã được sử dụng để chứng minh cho luận điểm trong phần đặt vấn đề hay phục vụ cho các phương pháp nghiên cứu và bàn luận.

Lưu ý, chỉ trình bày vào danh sách này những tài liệu thực sự đọc.

Yêu cầu trình bày đối với phần tài liệu tham khảo là một trong những yêu cầu rất chặt chẽ cần lưu ý trong cách viết một bài báo khoa học. Cách trình bày, trích dẫn sẽ được yêu cầu theo mỗi tạp chí, tập san.

Yêu cầu về độ dài của danh mục tài liệu tham khảo cũng khác nhau tùy theo từng bài nghiên cứu. Cụ thể, đối với bài báo Việt Nam, danh mục tài liệu tham khảo dài không quá 10 tài liệu, còn đối với bài báo quốc tế, danh mục này không quá 15-30 tài liệu.

4. Mẫu bài báo khoa học tiêu biểu

Dưới đây, Tri thức cộng đồng xin cung cấp đến bạn một bài báo khoa học mẫu. Cách viết bài báo khoa học này được thực hiện đạt tiêu chuẩn về cách viết bài báo khoa học của Tạp chí Kinh tế vào Dự báo.

Một bài báo khoa học mẫu

– Tiêu đề bài báo khoa học: Nghiên cứu hành vi tiêu dùng của khách du lịch nội địa tại địa bàn TP.Hồ Chí Minh

– Tóm tắt nội dung bài:

Để nghiên cứu về hành vi tiêu dùng của khách nội địa tại địa bàn TP. Hồ Chí Minh, trong bài viết này, nhóm tác giả đã tiến hành phỏng vấn kết hợp với phương pháp bảng hỏi.
Các nội dung được đánh giá bao gồm: đặc điểm về động cơ du lịch, độ tuổi, khả năng chi trả, kênh thông tin kết hợp với yếu tố quan tâm trước chuyến đi và mức độ hài lòng của du khách.
Dựa trên kết quả nghiên cứu, nhóm tác giả đã đề xuất những giải pháp cho các công ty lữ hành xây dựng kế hoạch marketing phù hợp với hành vi tiêu dùng của du khách.

– Link tải miễn phí tại đây

5.Các lỗi thường khiến bài báo khoa học bị từ chối

5.1. Thiếu tính mới hoặc trùng lặp đề tài

Một bài báo khoa học cần thể hiện tính mới trong nội dung hoặc phương pháp. Nếu chỉ lặp lại kết quả của nghiên cứu trước mà không mang lại giá trị mới, bài viết sẽ dễ bị từ chối. Tác giả nên tổng quan tài liệu kỹ lưỡng, xác định khoảng trống nghiên cứu và làm rõ đóng góp của mình so với công trình đã công bố.

5.2. Phương pháp nghiên cứu mơ hồ, không logic

Phương pháp nghiên cứu là nền tảng đánh giá tính khoa học của bài báo. Nếu trình bày sơ sài, không rõ quy trình, công cụ hay cách xử lý dữ liệu, phản biện sẽ đánh giá nghiên cứu thiếu tin cậy. Hãy mô tả thiết kế, mẫu, biến đo lường và phương pháp phân tích rõ ràng, đồng thời giải thích vì sao lựa chọn cách tiếp cận đó thay vì chỉ nêu chung chung.

5.3. vi phạm đạo đức nghiên cứu (đạo văn, sao chép dữ liệu)

Đạo văn hoặc làm giả dữ liệu là lỗi nghiêm trọng nhất trong xuất bản khoa học. Các tạp chí sử dụng phần mềm như iThenticate, Turnitin để kiểm tra trùng lặp. Nếu phát hiện sao chép hoặc tự đạo văn, bài sẽ bị loại ngay, thậm chí bị cấm công bố. Tác giả cần trích dẫn đầy đủ, kiểm tra tỷ lệ tương đồng dưới 10% và tuân thủ nguyên tắc của COPE.

5.4. Không tuân thủ định dạng và quy định của tạp chí

Mỗi tạp chí có quy chuẩn trình bày riêng về độ dài, kiểu trích dẫn, số bảng biểu và font chữ. Rất nhiều bài bị từ chối vì không đúng định dạng, dù nội dung tốt. Trước khi nộp, hãy đọc kỹ “Guide for Authors”, dùng mẫu template chính thức, và đảm bảo bài viết theo chuẩn IMRAD với cách trích dẫn đúng APA, IEEE hoặc Harvard.

5.5. Tài liệu tham khảo lỗi thời

Danh mục tài liệu lỗi thời thể hiện nghiên cứu thiếu cập nhật, khiến bài báo bị đánh giá thấp. Các tạp chí uy tín yêu cầu ít nhất 60-70% tài liệu trong 5 năm gần nhất. Tác giả nên ưu tiên nguồn Scopus, Web of Science, hạn chế trích dẫn giáo trình cũ hoặc website không chính thống. Việc trích nguồn mới giúp bài nghiên cứu có tính thời sự và giá trị học thuật cao hơn.

Trên đây là phần hướng dẫn cách viết bài báo cáo khoa học chi tiết và đầy đủ nhất. Hi vọng hững hướng dẫn viết bài báo khoa học trên đây sẽ mang lại nhiều thông tin hữu ích cho bạn.

Chúc bạn hoàn thành bài báo cáo của mình một cách tốt nhất!